Siew punktowy zbóż w Polsce

W rolnictwie, gdzie optymalizacja kosztów i maksymalizacja plonu stanowią o sukcesie, siew punktowy zboża staje się coraz bardziej obiecującą technologią. Już kolejny rok z rzędu, badania przeprowadził zespół Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie pod kierownictwem prof. Krzysztofa J. Jankowskiego, a poligonem badawczym były pola gospodarstwa Paluzy Sp. z o.o.  

Raport z doświadczeń polowych Väderstad pokazuje wynik 12,5 t/ha to dużo, ale pozostaje pytanie czy da się uzyskać jeszcze większy plon.

– Nasze doświadczenia polowe mają pokazać, że pomimo niesprzyjających cen zbóż, polscy rolnicy będą mogli produkować wyższy plon, optymalizować koszty produkcji i w efekcie zarabiać więcej. Udowadniamy, że przy oszczędnym gospodarowaniu materiałem siewnym dzięki siewnikowi Proceed można oszczędzać na uprawie, ciesząc się bardzo wysokim plonem – podkreślał Piotr Osiński, Dyrektor zarządzający Väderstad Sp. z o.o., otwierając spotkanie w Paluzach 19 listopada 2025 r.

Precyzja na starcie: Fundament przyszłego plonu

Zakres badań i założenia główne:

Prowadzone badania obejmują kompleksową analizę parametrów agrotechnicznych i plonotwórczych. Monitoringiem objęto:

• liczbę roślin pszenicy ozimej na 1 m²,
• stopień rozkrzewienia roślin,
• liczbę kłosów na 1 m² i liczbę ziarniaków w kłosie,
• masę tysiąca ziaren,
• wyleganie i zdrowotność roślin,
• plon i wartość technologiczną ziarna.

Główne założenia badawcze obejmowały użycie siewnika Väderstad Proceed do siewu trzech odmian pszenicy w obsadzie 130-160 oraz 220-250 roślin na 1 m².

Plantacja została założona 24.09.2024 r. w warunkach wysokiej intensywności uprawy, pełnej ochronie i nawożeniu, na doskonale przygotowanych stanowiskach uprawowych, od lat prowadzonych w systemie bezorkowym. Przedplon: bobik.

Warunki glebowe na obszarach objętych doświadczeniem były typowe dla dobrych stanowisk pszenicznych — gleba brunatna, klasa IIIa–IVa, o wysokiej zasobności w fosfor i potas.

Precyzja wysiewu:

Kluczowym elementem wyróżniającym technologię Väderstad Proceed jest niezrównana precyzja wysiewu.

– Nawet dla mnie jako naukowca zajmującego się uprawą roślin rolniczych, zaskakująca była dokładność wysiewu, z jaką pracował siewnik w technologii Proceed. Każdy ziarniak był policzony co do sztuki. Nasiona precyzyjnie umieszczone w glebie, równo w rzędach i identycznie pod względem głębokości, bardzo dobrze rozkrzewiły się jesienią, przezimowały praktycznie stuprocentowo dzięki łagodnej zimie – relacjonował prof. Krzysztof Jankowski z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, podkreślając fundamentalne znaczenie technologii rolnictwa 3.0/4.0 dla wczesnego rozwoju roślin.

Dynamika wzrostu i kompensacja: od pędu do kłosa

Ilość pędów bocznych i kłosów:

Ciekawe obserwacje dotyczą wpływu gęstości siewu na stopień rozkrzewienia roślin. W stadium BBCH 30 stwierdzono, że liczba pędów była najwyższa u roślin wysianych najrzadziej (130-160 ziarniaków na 1 m²), które wytworzyły średnio dwu- a nawet trzykrotnie więcej pędów niż rośliny z obsad 220-250 szt./m².

Ilość pędów bocznych bezpośrednio przekłada się na liczbę kłosów. Pomimo, że przyjęto założenie o konieczności wytworzenia około 520-530 kłosów na metrze kwadratowym dla uzyskania dobrego plonu, badane plantacje zredukowały ich liczbę.

Co istotne, zjawisko to zaobserwowano zarówno u odmian populacyjnych, jak i hybrydowych, a gęstość wysiewu nie miała wpływu na reakcję roślin. W sytuacji zmniejszonej liczby kłosów, rośliny wykazały zdumiewającą zdolność kompensacyjną, zwiększając liczbę ziaren w kłosie.

Zjawisko to wystąpiło u wszystkich odmian, niezależnie od gęstości wysiewu, co jest kluczowe dla oceny efektywności technologii Proceed.

Analiza wyników i parametry plonu: potwierdzenie efektywności

Parametry plonu: Niezależnie od mniejszych obsad, osiągnięte wyniki plonowania były imponujące. Wszystkie badane odmiany „sypnęły” ponad 11 ton/ha. Najwyższy plon, 12,7 t/ha, osiągnęła jedna z odmian populacyjnych siana w obsadzie 220 ziarniaków/m².

Co jednak warte uwagi, na drugim miejscu, z plonem 11,8 t/ha, znalazła się odmiana hybrydowa w obsadzie 160 ziarniaków/m².

Jest to wyraźny sygnał, że mniejsza dawka materiału siewnego na 1m² może skutkować bardzo dobrą reakcją roślin.

– Gdyby nie przymrozki w maju 2025 r. i brak deszczu w kluczowych fazach wzrostu, sięgnęlibyśmy plonu 13,5-13,8 t/ha – komentował Piotr Osiński, wskazując na jeszcze większy potencjał technologii Proceed.

Analiza doświadczeń:

Wyniki pokazują, że siewnik punktowy Väderstad Proceed jest narzędziem pozwalającym znacząco poprawić zgodność obsady, a co za tym idzie — potencjał plonowania. Najwyższy uzyskany wynik 12,52 t/ha potwierdza efektywność technologii nawet w bardzo trudnym sezonie.

Oceniano trzy odmiany pszenicy ozimej:

• Debian — odmiana populacyjna
• California — odmiana populacyjna
• Hyvega — odmiana mieszańcowa

Zastosowane zagęszczenie wysiewu:

• populacyjne: 220 i 250 ziaren/m²
• mieszańcowa: 130 i 160 ziaren/m²

Agrotechnika:

• Przedplon: bobik.
• Siew: 25 września, rozstawa rzędów 25 cm.
• Powierzchnia poletek: 0,50–0,67 ha w zależności od odmiany.
• Nawożenie: łącznie 232 kg N·ha⁻¹ (209 kg wiosną), zabiegi dolistne i regulacja wzrostu.
• Ochrona: herbicydy (jesień i wiosna), fungicydy (3 zabiegi), insektycydy (4 zabiegi).

• Po zbiorze przedplonu wykonano płytką uprawę ścierniska na 5 cm agregatem talerzowym. Na początku września wykonano głęboką uprawę roli kultywatorem do uprawy bezorkowej na głębokość ok. 20–22 cm.

• Bezpośrednio przed siewem pszenicy ozimej, pole uprawiono za pomocą kultywatora  do uprawy przedsiewnej.
• Jesienną regulację zachwaszczenia przeprowadzono dwukrotnie
• Zbiór: 20 sierpnia.

Zakres badań: ocena wschodów, przezimowania, rozkrzewienia, liczby kłosów, MTN, zdrowotności roślin i jakości ziarna; analiza statystyczna (NIR 5%).

Trudny sezon i nowa technologia

Rok 2024/2025 był dla pszenicy wyjątkowo wymagający i przez ten pryzmat warto odczytywać wyniki. Na przebieg wegetacji mocno wpłynęły warunki pogodowe.  

• ciepła i sucha jesień — temperatury o 1–4°C powyżej normy, opady o 30% niższe
• łagodna zima — rośliny dobrze przezimowały
• krytyczna wiosna — deficyt opadów (do 65% normy), połączony z majowymi przymrozkami,
• ekstremalnie mokry lipiec — aż 137 mm deszczu więcej niż w wieloleciu spowodowało to presję chorób i trudny zbiór

To właśnie susza wiosenna + przymrozki spowodowały największą redukcję liczby rozkrzewień produkcyjnych i obsady kłosów, wpływając bezpośrednio na późniejszy plon.

Kluczowe wyniki badań

1. Precyzyjny siew = wyjątkowo wysoka zgodność obsady

Siewnik punktowy Väderstad Proceed wykazał bardzo wysoką dokładność.
W odmianach populacyjnych osiągnięto 98–99% zakładanej obsady.
Odmiana mieszańcowa Hyvega wykazała nieco słabsze wschody (86–89%), co wynikało z siły kiełkowania, a nie z jakości siewu.

Obsada roślin pszenicy ozimej przed zahamowaniem jesiennej wegetacji była zgodna z założeniami doświadczenia, co potwierdziło bardzo wysoką precyzję siewu punktowego wykonanego siewnikiem Väderstad Proceed

Tab. 1.  Wpływ gęstości siewu na obsadę roślin różnych odmian pszenicy ozimej przed zahamowaniem wegetacji jesiennej (szt. m²)  

Przezimowanie roślin pszenicy ozimej było bardzo dobre we wszystkich wariantach doświadczenia, kształtując się na poziomie 88–99%.

2. Znaczące różnice w sile krzewienia

Krzewienie to kluczowy etap budowy plonu. Odmiany wyraźnie różniły się pod tym względem.

• Hyvega (mieszańcowa) osiągnął aż 9,1 rozkrzewień na roślinę — zdecydowanie najwięcej.
• California — ok. 5 rozkrzewień,
• Debian — najmniej, ok. 3,7 rozkrzewienia.

Wyraźnie można zauważyć, że odmiany populacyjne miały mniejszą zdolność tworzenia pędów, co w konsekwencji mogło ograniczać liczbę kłosów.

Krzewistość produkcyjna — czyli ile z pędów przekształciło się w kłos?

To właśnie poprzez ten parametr najbardziej zauważalne są trudne warunki pogodowe, jakie wystąpiły wiosną.

Krzewistość produkcyjna, definiowana jako udział pędów zakończonych produktywnym kłosem:

• Debian — najwyższa krzewistość produkcyjna (54%)
• California i Hyvega — około 40%

Oznacza to, że 60% pędów zostało zredukowanych - główną przyczyną redukcji kłosów były wspomniane wiosenny deficyt wody i przymrozki majowe.

U odmiany Debian zwiększenie gęstości siewu spowodowało spadek krzewistości produkcyjnej o 10%, natomiast u odmiany mieszańcowej Hyvega obserwowano wzrost tego wskaźnika o 16%, co może świadczyć o ograniczaniu nieproduktywnego krzewienia w warunkach zagęszczenia łanu u odmiany mieszańcowej

 Obsada kłosów — kluczowy element plonu

Pomimo różnic w krzewieniu, finalna obsada kłosów była stosunkowo wyrównana:

• Debian — 448 kłosów/m²
• Hyvega — 437 kłosów/m²
• California — 401 kłosów/m²

Odmiana California wykształciła wyraźnie mniej kłosów, co później przełożyło się na jej niższy plon.  

Plon ziarna — kto wygrał wyścig odmian?

Pomiary plonu ujawniły wyraźnego zwycięzcę.

Najwyżej plonowała odmiana Debian – 12,52 Mg/ha

To wynik bardzo wysoki, zwłaszcza w warunkach stresu wodnego.

Na drugim miejscu znalazł się Hyvega – 11,65 Mg/ha

Odmiana mieszańcowa wykazała stabilność, choć niższa obsada kłosów przy rzadszym siewie ograniczyła jej plon.

Najniżej plonował California – 11,23 Mg/ha

Niższa liczba kłosów i mniejsza liczba ziaren w kłosie przełożyły się na wynik końcowy.  

Masa tysiąca ziaren i zaziarnienie — różnice odmianowe

• Najcięższe ziarno miała odmiana California — 49 g MTZ.
• Debian i Hyvega — MTZ o ok. 15% niższe.

Z kolei liczba ziaren w kłosie zależała głównie od odmiany i nie była silnie skorelowana z gęstością siewu.

Odporność na wyleganie — wygrywa Hyvega

Badanie wykazało wyraźne różnice:

• Hyvega — 8,5/9 pkt (najwyższa odporność)
• California — umiarkowana odporność
• Debian — najbardziej podatna na wyleganie, zwłaszcza przy gęstszym siewie

To cenna informacja praktyczna dla rolników gospodarujących na stanowiskach intensywnych i dobrze nawożonych azotem.

Zdrowotność roślin — Debian najbardziej odporny

Najważniejsze choroby sezonu to:

• septorioza paskowana liści,
• brunatna plamistość liści,
• septorioza plew,
• fuzarioza kłosów.

Najbardziej odporną odmianą okazała się Debian, a najmniej odporną — California.

Wnioski praktyczne dla rolników

1. Zmienność pogody podkreśla rosnące znaczenie technologii precyzyjnych, które stabilizują plonowanie.
2. Siewnik Väderstad Proceed zapewnia bardzo wysoką precyzję siewu, co potwierdza zgodność obsady w zakresie 98–99%.
3. Gęstość siewu ma największy wpływ na krzewienie i obsadę kłosów, a to główne elementy kształtujące plon.
4. Odmiany reagują różnie na zwiększenie zagęszczenia:
1. populacyjne (Debian, California) plonują lepiej przy rzadszym siewie — 220 ziaren/m²,
2. mieszańcowa Hyvega wymaga gęstszego siewu — 160 ziaren/m², aby osiągnąć optymalną obsadę kłosów.
5. W trudnym sezonie 2024/2025 najlepiej poradził sobie Debian, który wykształcił najwięcej kłosów i najwyższy plon.

Silny stres wiosenny (susza + przymrozki) znacząco ograniczył krzewienie produkcyjne, co przypomina o konieczności doboru odmian odpornych na czynniki pogodowe. Gdyby nie redukcja kłosów spowodowana suszą to była szansa na osiągnięcie realnego plonu na poziomie 13,5 tony - mówił prof. Krzysztof Jankowski.

Podsumowanie

Doświadczenie potwierdza, że precyzyjny siew staje się jednym z kluczowych elementów nowoczesnego rolnictwa. Technologia Proceed może być postrzegana jako game changer, zwłaszcza tam, gdzie liczy się maksymalizacja wyniku i efektywne wykorzystanie materiału siewnego.

Badania z wykorzystaniem siewnika punktowego Väderstad Proceed dostarczyły cennych informacji o zachowaniu pszenicy ozimej w warunkach zmiennej pogody. Wyniki pokazują, że precyzyjny siew pozwala lepiej wykorzystać potencjał odmian, jednak kluczowe pozostaje dopasowanie gęstości siewu do właściwości odmiany.

• Debian — najwyższy plon, najlepsza krzewistość produkcyjna, wysoka zdrowotność.
• Hyvega — wysoka odporność na wyleganie i bardzo dobre krzewienie, wymaga wyższego zagęszczenia.
• California — najlepsza masa tysiąca ziaren, ale najniższa obsada kłosów i wrażliwość na choroby ograniczyły plon.

Doświadczenie wyraźnie pokazuje, że nowoczesna technika siewu połączona z wiedzą o reakcji odmian to klucz do stabilnego i wysokiego plonowania — nawet w tak trudnym sezonie, jak 2024/2025.

Mimo że plantacje w Paluzach musiały mierzyć się z niekorzystnymi warunkami pogodowymi (brak ok. 27% opadów w stosunku do średniej wieloletniej, w tym 17% w marcu i 10% w kwietniu oraz przymrozki w maju 2025 r.), pszenica wykazała odporność i zdolności regeneracyjne.

Analiza wykazała, że rzadszy siew sprzyjał lepszej zdrowotności roślin. Dodatkowo, odmiana hybrydowa siana w obsadzie 130-160 ziarniaków/m² charakteryzowała się nieznacznie wyższą gęstością ziarna i zawartością białka niż odmiany populacyjne siane gęściej.

Współczynnik sedymentacji dla wszystkich norm wysiewu był praktycznie taki sam, co świadczy o utrzymaniu wysokiej jakości ziarna.

Reasumując, siew punktowy Väderstad Proceed stanowi propozycję, którą producenci rolni, dążący do produkcji zbóż najwyższej jakości, powinni poważnie rozważyć. Doświadczenia Väderstad potwierdzają, że kluczowym walorem siewu punktowego jest prawidłowa architektura łanu, co przekłada się na dobrą kondycję i zdrowotność roślin.

W efekcie, zboża odwdzięczają się obfitym plonowaniem o jakości premium. Co więcej, przy dużej skali gospodarowania, oszczędność na materiale siewnym, wynikająca z niższych norm wysiewu, stanowi znaczący argument ekonomiczny.

Väderstad Proceed nie tylko wspiera rolników w osiąganiu wyższych plonów, ale także w bardziej efektywnym i zrównoważonym zarządzaniu zasobami.