Mróz i ciepło
Mróz i chłód zimą oraz wysoka temperatura latem oddziaływają na glebę w podobny sposób, powodują mianowicie usunięcie z niej wody. Obydwa te procesy prowadzą do wysuszenia gleby. Usunięcie wody z gleby powoduje mocniejsze przywieranie do siebie cząsteczek spławialnych. Jest to sytuacja, w której w mechaniczny sposób powstają agregaty.
Procesy chemiczne
Substancja organiczna oraz związki żelaza, tlenki glinu i węglany działają jako substancje spajające, wpływając na poprawę trwałości agregatów glebowych. Proces ten odgrywa zasadniczą rolę w glebach niepoddawanych uprawie. W glebach, w których regularnie powtarzane są zabiegi uprawowe, następuje zmniejszenie stabilność agregatów, a struktura gleby w większym stopniu zależy od zawartości cząstek spławialnych i działania czynników biologicznych.
Dżdżownice
Dżdżownice odżywiając się resztkami roślinnymi drążą korytarze, przyczyniając się do mieszania z glebą substancji organicznej. Wydaliny dżdżownic stają się spoiwem łączącym cząsteczki gleby, a tym samym przyczyniają się do zwiększenia trwałości agregatów. Dżdżownice stymulują ponadto rozwój mikroorganizmów glebowych, które poprzez wydzielanie śluzów i innych substancji spajających zwiększają stabilność agregatów.
Rośliny
Pobierając wodę rośliny powodują przesuszanie gleby w podobny sposób jak oddziaływanie niskich i wysokich temperatur. Podczas wysychania gleby cząsteczki spławialne zbrylają się powodując powstawanie i wzmacnianie agregatów. Korzenie roślin zwiększają również ilość substancji organicznej w glebie, ponadto pozostają po nich kanały glebowe. Ogólnie można stwierdzić, że występowanie okrywy roślinnej przyczynia się do powstawania struktury gleby, natomiast brak roślinności powoduje jej zanikanie.
Odprowadzanie wody
Drenowanie umożliwia odprowadzenie nadmiaru wody z gleby, a tym samym przyspieszenie jej osuszania. W ten sposób można doprowadzić do powstawania struktury. Jedynie niewiele gleb w naturalny sposób odprowadza nadmiar wody, przez co drenowanie jest niezbędne do regulacji wilgotności gleby, zmniejszenia jej zagęszczenia, umożliwia ponadto terminowe wykonanie siewów jesiennych i wiosennych.
Substancja organiczna i wapno
Źródłem materii organicznej znajdującej się w glebie jest obornik, międzyplony, resztki pożniwne itd. Wprowadzenie do gleby materii organicznej w bezpośredni sposób wpływa na zwiększenie aktywności mikrobiologicznej gleby i bujny rozwój drobnoustrojów. Zjawisko to docelowo powoduje zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie wpływając również na stabilność agregatów. Regularne wapnowanie również przyspiesza proces tworzenia agregatów.
Ciężki sprzęt rolniczy
Ciężkie maszyny rolnicze wykorzystywane w pracach polowych często powodują nadmierne zagęszczenie gleby. W sytuacji takiej duże pory glebowe zostają zmniejszone lub zanikają, ograniczony przez to zostaje transport wody i powietrza do korzeni. Zjawisko to powoduje ponadto utrudnienia w odprowadzaniu nadmiaru wody z gleby oraz hamuje wzrost systemu korzeniowego w głąb profilu glebowego. Dowiedz się więcej o koncepcji uprawy RexiusTwin.
Skutkiem jest profil glebowy
Opisane powyżej procesy strukturotwórcze wpływają na cechy powstającego profilu glebowego, w którym agregaty o delikatniejszej strukturze znajdują się bliżej powierzchni, natomiast głębiej umiejscowione są agregaty twardsze. Zachodzące w glebie procesy mają charakter dynamiczny, co oznacza, że struktura ulega zmianom w czasie. Rolnicy myślący perspektywicznie i dążący do zrównoważonej produkcji muszą zrozumieć znaczenie czynników decydujących o powstawaniu struktury. Diagnozując te czynniki można łatwo ocenić strukturę gleby.
Uprawa wpływa na strukturę gleby
Zastosowany system uprawy gleby decyduje o jej strukturze oraz rozmieszczeniu resztek pożniwnych. Zależność tą należy uwzględnić podejmując decyzję o wyborze uprawy konwencjonalnej, uproszczonej lub siewu bezpośredniego. Warstwa uprawna gleby ma luźniejszą strukturę, natomiast bezpośrednio pod nią tworzy się warstwa bardziej zagęszczona. Powstawanie takiej warstwy jest niezależne od stosowanej technologii uprawy, ale zależy od jej głębokości. Aby zapobiec powstawaniu takich zagęszczonych warstw, należy podczas uprawy stosować różną głębokość pracy maszyn.
Terminologia:
Węglany – Węglany (CO32-) są to sole kwasu węglowego (H2CO3). W glebach często występuje węglan wapnia (CaCO3), który po pokruszeniu lub zmieleniu stanowi podstawowy składnik nawozów wapniowych.
Mróz – Określenie oznaczające, że zawarta w glebie woda zamarza. Jest to pozytywne zjawisko w procesie powstawania struktury, gdyż zamarzająca woda zwiększa swoją objętość, a przez to gleba zostaje spulchniona.
Międzyplony – To takie rośliny jak trawy, gorczyca, koniczyna itp. które uprawiane są pomiędzy uprawą plonów głównych np. pomiędzy uprawą pszenicy ozimej, a jęczmieniem jarym. Uprawa międzyplonów ogranicza wymywanie azotu z gleby, powoduje zwiększenie ilości substancji organicznej w glebie. Międzyplony stanowią również żer dla zwierzyny i dzikiego ptactwa.
Tlenki żelaza i glinu – Związki chemiczne zawierające żelazo (Fe) albo glin (Al) i tlen (O). Przykładem jest powszechnie występująca rdza (tlenek żelaza)
Pory glebowe – Pory glebowe to wolne przestrzenie występujące pomiędzy cząstkami gleby wypełnione, w zależności od aktualnego stanu uwilgotnienia gleby, wodą glebową lub powietrzem.
