Szybka ocena na podstawie oględzin
Warto regularnie sprawdzać stan gleby. Wystarcza do tego łopata i dokładne przyjrzenie się, ponieważ o stanie i funkcjonowaniu gleby często informuje jej wygląd. Łatwo można się zorientować o aktualnym stanie porównując obecny i poprzedni wygląd gleby.
Wystarczy wykopać dołek o głębokości około 30 cm, aby uzyskać obraz całej górnej warstwy gleby. Pełniejszej oceny możemy dokonać poprzez wykopanie w glebie dołka do warstwy podornej. W różnych państwach stosuje się odmienne metody pozwalające oszacować stan gleby. Niektóre są złożone, ale większość jest łatwa do wykonania.
Porowatość
Co sprawdzać
Wspólnymi cechami wykorzystywanymi w większości metod są:
- Uziarnienie – próba wałeczkowania polegająca na toczeniu gleby między palcami. Pozwala na szybkie zorientowanie się w zawartości cząstek spławialnych w glebie.
- Struktura – możemy o niej wnioskować na podstawie ilości uderzeń stopą w szpadel koniecznych do wbicia ostrza na pełną głębokość, lub oceniając wielkość grud powstałych po upuszczeniu bryły ziemi na twardą powierzchnie z wysokości 1 m.
- Porowatość – liczba porów widocznych w rozłupanym agregacie glebowym informująca o warunkach, w jakich rozwija się system korzeniowy
- Barwa, zapach, smak (!) – gleba powinna mieć świeży zapach, występowanie zapachu siarki informuje o niekorzystnych zmianach zachodzących w glebie.
- Dżdżownice – w jednej szufli gleby pobranej z górnej warstwy powinno być od 2 do 4 dżdżownic, jeżeli dżdżownice nie występują jest to sygnał ostrzegawczy. Generalnie przyjmuje się, że im więcej dżdżownic w glebie tym lepie.
- Podeszwa płużna lub inne twarde warstwy – występowanie splątanych korzeni w jakiejś warstwie gleby świadczy o nadmiernym jej zagęszczeniu.
Kopiąc głębiej możemy zorientować się jak przebiega przewodnictwo wodne gleby oraz w jakim stanie są agregaty glebowe. Głębokość, do której rozrastają się korzenie świadczy o warunkach jakie gleba stwarza dla wzrostu roślin, podobnych informacji dostarcza liczba i średnica korzeni.
Wykonaj kilka prób
Dobrym sposobem rozpoczęcia oceny jest wykonanie co najmniej dwóch dołków, jednego w miejscu, w którym wzrost roślin jest dobry i jednego tam, gdzie rośliny są osłabione. Porównanie stanu gleby z najlepszego miejsca pola i na przykład uwrocia może dostarczyć ciekawych informacji. Takie badanie uwidacznia kontrasty, ułatwia również określenie i interpretację występujących na polu różnic. Warto również wykopać dołek kontrolny poza polem, najlepiej w miejscu zadarnionym, po którym nie jeżdżą maszyny.
Dołek, który przedstawia warunki średnie jest cennym źródłem informacji o przeciętnym stanie pola. Pełniejszą informację uzyskuje się wykonując wiele dołków, które analizujemy ogólnie niż niewielką ilość dołków poddanych analizie szczegółowej, najczęściej jednak o ilości dołków decyduje czas i energia jaką możemy poświęcić na ich wykonanie.
Terminologia:
Przewodnictwo wodne – Określa ilość wody jaka może wnikać do gleby w określonym czasie. Współczynnik ten dobrze charakteryzuje fizyczne właściwości gleby.
Podeszwa płużna – Jest to ugnieciona warstwa graniczna występująca pomiędzy podglebiem, a warstwą uprawną, występuje bezpośrednio poniżej zasięgu pracy pługa. Może ona powstawać w wyniku oddziaływania samego pługa (głównie piętki) oraz pracy koła bruździe. Nadmierne zagęszczenie podglebia może powstawać również na większych głębokościach w sytuacjach, gdy stosowany jest system uprawy zerowej lub, gdy wykonuje się przejazdy ciężkimi maszynami po polu mocno uwilgotnionym. Podane przykłady nadmiernego zagęszczenia gleby cechuje ograniczony przesiąk wody i ruchu powietrza, ponieważ większe pory glebowe zostały ściśnięte. Zjawisko to utrudnia również wzrost korzeni.
Próba wałeczkowania – Toczy się wałeczek z wilgotnej gleby między kciukiem i palcem wskazującym lekko ją uciskając. Próba ta pozwala zorientować się w uziarnieniu gleby. Gleba pyłowa tworzy wałeczek o średnicy 4-6 mm, gleba gliniasta lekka tworzy wałeczek o średnicy 2 mm, natomiast ciężka glina o średnicy około 1 mm.
Uziarnienie – Uziarnienie gleby mówi o stosunku ilości cząstek różnych wielkości, informuje więc o względnej zawartości piasku, pyłu i iłu (zgodnie z kryterium przyjętym w tabeli „Klasyfikacja cząstek gleby ze względu na ich wielkość”) w rozdziale Elementy składowe gleby.
